استرس روانی و سرطان

 استرس روانی چیست؟

آنچه افراد در زمان فشار روانی، جسمانی و یا عاطفی احساس می کنند را استرس روانی می گویند. اگر چه این طبیعی است که افراد در زمان های مختلف به دچار استرس روانی شوند، ولی افرادی که بطور مکرر در یک دوره طولانی سطح بالایی از استرس روانی را تجربه می کنند، ممکن است دچار مشکلات سلامتی (روانی و / یا فیزیکی) شوند.

استرس می تواند ناشی از  اتفاقات روزمره و عادی باشد و یا در اثر وقایع غیر معمول تر، مانند شوک عاطفی، بیماری و یا از دست دادن اعضای خانواده ایجاد شود. زمانی که افراد احساس می کنند که قادر به مدیریت و یا کنترل تغییرات ناشی از سرطان و یا فعالیت های عادی زندگی نیستند، پریشان می شوند.  پیشرفت این احساس به طور فزاینده می تواند کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان را کاهش دهد. حتی شواهدی وجود دارد فشار روانی شدید نتیجه معکوس در درمان دارد. پزشکان و پرستاران با استفاده از دستورالعمل های مشخصی می توانند میزان استرس بیمار را تشخیص دهند.

بدن چگونه به استرس پاسخ می دهد؟

بدن با انتشار هورمون استرس (مانند اپی نفرین و نوراپی نفرین) به فشار فیزیکی، ذهنی و یا عاطفی پاسخ می دهد. ترشح این هورمون ها باعث افزایش فشار خون، ضربان قلب و بالا بردن سطح قند خون می شود. این تغییرات باعث افزایش قدرت و سرعت فرد برای فرار از خطر نیز می شود. تحقیقات نشان داده است که افرادی که استرس شدید و طولانی مدت (مزمن) را تجربه می کنند دچار مشکلات گوارشی، باروری، ادراری و ضعف سیستم ایمنی می شوند. این افراد مستعد ابتلا به بیماری هایی مانند آنفولانزا یا سرماخوردگی، سردرد، مشکلات خواب ، افسردگی، اضطراب و عفونت های ویروسی هستند.

آیا استرس روانی می تواند باعث سرطان شود؟

اگرچه استرس می تواند مشکلات سلامت جسمی متعددی ایجاد کند، شواهدی که نشان دهد استرس و تنش می تواند باعث ایجاد سرطان شود بسیار کم است. اگرچه برخی مطالعات ارتباطی بین عوامل مختلف روانی و افزایش خطر ابتلا به سرطان را نشان داده اند. ارتباط آشکار بین استرس روانی و سرطان می تواند وجود داشته باشد. به عنوان مثال، افراد تحت استرس ممکن است رفتارهای خاصی مانند سیگار کشیدن، پرخوری که خطر ابتلای فرد به سرطان را افزایش می دهد، داشته باشند. یا کسی که دارای یک خویشاوند مبتلا به سرطان است به احتمال بیشتری در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند و این بعلت وجو ژن مستعد این بیماری است و ارتباطی با استرس ناشی از وجود سرطان در خانواده ندارد.

استرس روانی چه اثری بر روی فرد دچار سرطان دارد؟

افرادی که به سرطان مبتلا هستند ممکن است بعلت اثرات جسمی، عاطفی، اجتماعی این بیماری دچار استرس شوند. کسانی که با رفتار های ناسالم مانند سیگار کشیدن یا کم تحرکی سعی در کنترل استرس شان دارند، حتی پس از درمان سرطان هم زندگی با کیفیتی نخواهند داشت. درمقابل، افرادی که قادر به استفاده از استراتژی های موثر برای مقابله با استرس، مانند تکنیک های تمدد اعصاب و مدیریت استرس، هستند به سطوح پایین تر از افسردگی ، اضطراب، و نشانه های مربوط به سرطان و درمان آن دچار می شوند. با این حال، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد مدیریت موفق استرس روانی می تواند در بهبود  سرطان و افزایش بقا بیمار نقش داشته باشد. شواهد حاصل از  مطالعات تجربی نشان می دهد که استرس روانی می تواند در توانایی رشد و گسترش تومور تاثیر بگذارد. برای مثال، برخی مطالعات نشان داده اند که زمانیکه موش های دارای تومور انسانی از سایر موش ها جدا می شوند- شرایطی که باعث افزایش استرس می شود- احتمال رشد و گسترش (متاستاز) تومور در آن ها افزایش می یابد. در مجموعه ای از آزمایش ها، اثبات شده که تومور موش هایی که بطور مزمن دچار استرس بودند نسبت به موش هایی که حالت عادی داشتد با نرخ بسیار بالاتری به ریه ها و غدد لنفاوی گسترش می یابند. محققان با مطالعه مطالعات موش های دچار سرطان در آزمایشگاه دریافتند که  هورمون استرس نوراپی نفرین، منجر به افزایش رگ زایی و متاستاز می شود.

در مطالعه دیگری، مصرف بتابلاکرها (beta blockers) در زنان مبتلا به سرطان سینه (triple-negative) که با شیمی درمانی اجوانت درمان شده بودند مورد بررسی قرار گرفتند.

بتابلاکرها، داروهایی هستند که با هومون استرس قبل و در طی شیمی درمانی تداخل دارند. زنانی که از بتابلاکرها استفاده می کردند، شانس بیشتری برای زنده ماندن و عدم بازگشت بیماری داشتند. ولی در مورد افزایش عمر کلی، تفاوت فاحشی بین دو گروه وجود نداشت. اگر چه هنوز هیچ شواهد قوی در رابطه با تاثیر مستقیم استرس بر روی سرطان یافت نشده است، برخی داده ها نشان می دهد، افزایش استرس در بیماران می توانند منجر به ایجاد حس درماندگی و ناامیدی در آن ها شود. این اتفاق نرخ مرگ و میر در افراد مبتلا به سرطان را افزایش می دهد، هرچند مکانیزم این عمل نامشخص است. ممکن است افرادی که احساس درماندگی و یا نا امید کننده به دنبال درمان درست نرفته و  بعلت این ناامیدی سبک زندگی ناسالمی را دنبال کنند و در نتیجه دچار مرگ زودرس شوند.

چگونگی  مقابله با استرس روانی

در افراد مبتلا به سرطان حمایت عاطفی و اجتماعی می تواند به بیماران کمک کند که نحوه مقابله با استرس روانی را یاد بگیرند و علائم ابن اختلال مانند افسردگی، اضطراب، و بیماری ناشی از آن را کاهش دهد.

برخی از این روش ها عبارتند از:

• آموزش آرامش، مراقبه، یا مدیریت استرس

• درمان مشاوره و گفتگو

• جلسات آموزش مفاهیم سرطان

• حمایت اجتماعی در یک محیط

گروهی

• مصرف داروها ضد افسردگی و اضطراب

•ورزش

برخی سازمان های متخصص در زمینه سرطان توصیه می کنند که شرایط روحی و میزان استرس تمام بیماران سرطانی در مراحل اولیه بیماری مورد بررسی قرار گیرد.  تعدادی معتقدند در مراحل حساس درمان نیز دوباره باید این غربالگری صورت گیرد.  متخصصان با روش های مختلف مانند مقیاس پریشانی و یا پرسشنامه در می یابند که آیا بیمار توانایی مدیریت احساسات و عواطف خود را دارد و در صورت داشتن علائم متوسط تا شدید پریشانی آن ها را به روانشناس بالینی، مددکار اجتماعی و یا روانپزشک معرفی می  کنند.

منبع: سایت بنیاد امور بیماری های خاص